Herkenning
Stress. Het is wat wij met z’n allen herkennen. Ook ik ben daar zelf geen uitzondering in. En dan heb ik geen autisme of ben hooggevoelig. Je hebt gewoon van die weken dat ’t net is alsof je niet aan rust toekomt. Natuurlijk zijn er mensen die je dan vriendelijk vertellen dat je gewoon rust moet némen. En elke keer weer denk ik dan: Jaaaa, dat wil ik wel maaarrr…. Wat ik dan bedoel is: Nee, dat gaat niet/kan ik niet, ik heb nog zoveel te doen, het moet af enz. Want zomaar nee-zeggen is vaak zo bot en tenslotte heb je het zelf in de hand. Om nog maar eens een dooddoener te noemen. De discussie die op nee-zegen zou volgen kost je zo mogelijk nog meer tijd, die ga ik dan maar niet aan. En zo hou ik het zelf in stand, dat weet ik ook wel.
Met de jaren heb ik uiteindelijk wel geleerd om in werk en huishouden dit beter te regelen. En stink ik er niet meer zo vaak in. (Hé, ik ben net een echt mens ,hè) Oplossing is: plannen!!! Nou, die klinkt simpel, toch? Ja, klinken wel maar doen is van een heel andere orde vind ik.
Stressreactie
Maar kinderen die snel overprikkeld zijn hebben sneller last van stress en zijn er ook niet zo snel van af. Uit wetenschappelijk onderzoek door Dr. Verhoeven van het Leo Kannerhuis is gebleken dat mensen met autisme al in de basis meer stress ervaren. Zeg maar de starthouding. Als gevolg hiervan is bij hen een sterkere/heftigere reactie op stress te zien. Dit komt door dat hun autonoom zenuwstelsel dan minder goed in staat is om op stress te reageren. En dat heeft dan weer invloed op het wel of niet kunnen onderdrukken van hun reactie op stress.
Dit betekent dus dat stress bij mensen met autisme of die hoog gevoelig zijn veel meer impact en gevolgen heeft dan bij andere mensen. Zij kunnen echt totaal blokkeren bij stress. Naast dat er dan niets meer uit hun handen komt kunnen zij ook volledig in paniek raken. Bij kinderen zie je vaak dat zij dan heel boos zijn of juist zich helemaal afsluiten. Als ouder zat ik dan ook regelmatig met m’n handen in het haar. Wat moest ik nu weer doen? Je weet niet altijd waar die reactie vandaan komt of wat de werkelijke oorzaak is en kun je echt met je handen in het haar zitten. Daarom is het heel belangrijk dat zij van jongsaf aan leren hoe zij het beste met stress om kunnen gaan. Uiteindelijk is jong geleerd oud gedaan. Hoe een mens gemaakt is kun je niet veranderen maar je kunt iemand wel leren hoe die het beste met zijn eigen mogelijkheden en beperkingen om gaat.
Zelfstandigheid en rust
Je wilt als ouder graag dat zij later zelfstandig zijn en zo min mogelijk afhankelijk van anderen. Daar komt bij dat anderen nooit precies weten wat jijzelf nodig hebt. Wanneer je al in je jeugd leert de signalen van stress bij jezelf te herkennen en hoe je om kunt gaan met stress dan maak je je kind op die manier al een stuk zelfstandiger. Maar het meest belangrijke effect is dat je kind zich ook een stuk veiliger en zekerder voelt. Dat geeft jouw kind en jou als ouder rust.
Tips and trics
Het begint dus met het herkennen van stresssignalen bij jezelf of je kind. Bij ieder kind is dat natuurlijk anders omdat dit ook afhankelijk van het type mens dat je kind is en de omstandigheden vooraf en tijdens een situatie. En vlak vooral de ervaringen die zij al eerder hebben opgedaan niet uit. Dit alles is medebepalend voor de manier van reageren op het moment zelf.
Signalen zijn o.a. zweten, een snellere hartslag, sneller ademhalen en je spant je spieren aan. Je bent gejaagd. Dit komt allemaal door de aanmaak van cortisol in je hersenen. Maar andere signalen zijn ook kortaf zijn, gesloten houding, teveel praten, somberheid, huilen en de al heel bekende boosheid. En volgens mij kun je deze ook nog aanvullen met de voor jou herkenbare reacties van je kind. Tenslotte reageert ieder op z’n eigen manier.
Wanneer mijn kinderen gestrest raakte en ik niet wist waardoor dit kwam gingen we eerst samen op zoek. En dat deden we dan heel precies. Eerst gingen we terug naar het moment toen alles nog goed was. Ik hielp hen dan door een beginnetje te maken. “Toen je vanmorgen naar school ging zag ik een blij kind. Was je dat ook nog toen je op school aan kwam?” Met heel concrete vragen gingen we zo de dag door totdat we hadden gevonden wanneer het gevoel of stemming verandert was. Hierdoor was dat gevoel ook direct te koppelen aan een gebeurtenis. Zo nu hadden we de oorzaak!
Nu was het zaak om met mijn kind naar die oorzaak te kijken. Dat is ook heel concreet, het geeft houvast maar wat nog belangrijker is je gaat nu even niet verder over de altijd verwarrende gevoelens. Wat gebeurde er precies, wie was er bij, zei er iets, deed wat of juist niet? Wat deed jij? Wat gebeurde er toen? Hoe reageerde die ander of anderen? En daarna keken we of het anders had gekund in die situatie, wat had je liever gehad, is dat ook mogelijk? Wie of wat heb je daarvoor nodig?
En daarna praatten we over hoe mijn kind zich nu voelde. Wat zou hem/haar nu blij maken? Kon zij/hij dat zelf regelen? Wat was daar voor nodig? Pas aan het eind praatten wij over hoe je je boosheid ook kon uiten. Niet elk kind wil dan praten maar misschien wel op een kussen slaan, even alleen zijn, een boek lezen, even gamen (spreek daar dan wel een max. tijd voor af) of lekker douchen. Zo zorg je voor jezelf, ben je even heel lief voor jezelf. Wij deden nooit iets met snoep, ander eten of cadeautjes. Dit is niet vol te houden voor jou als ouder en zorgt voor een beloning van buitenaf. Het ging mij er om dat zij leerden een rot gevoel op te lossen zonder van anderen afhankelijk te zijn maar ook niet afhankelijk van troost-eten.
Je kunt je kind helpen stress te verminderen door samen te plannen of te helpen goed voor te bereiden op een situatie. Natuurlijk is dit ook afhankelijk van de leeftijd. Maar samen de week bespreken, wat moet echt, wat kan op een andere dag, wanneer zal dat dan zijn? Dat kan dus betekenen dat jij of je kind nee moeten zeggen wanneer er gevraagd wordt iets te doen. En zoals je in het begin las dat vind ik dit ook nu soms nog best lastig maar echt wanneer je dat jouw kind vroeg kunt leren gaat dat later steeds makkelijker. En hoe zal een situatie verlopen? Kun je dan hulptroepen inschakelen of een rustig plekje op zoeken? Wat moet je weten om de situatie aan te gaan?
In het verlengde hiervan ligt dan ook voor jezelf opkomen. Leer je kind te vertellen hoe zij iets graag willen en waarom dat voor hun zo belangrijk is. Ik weet hoe moeilijk dat kan zijn maar misschien kunnen jullie dit dan samen gaan doen, op school bijvoorbeeld of op een clubje. Of samen op internet informatie zoeken over heo je iets moet aanpakken bijvoorbeeld over met de trein reizen. Je kunt ook een situatie door spreken, wat gebeurt er dan, wie doet wat en wat doe jezelf, wat wordt er verwacht?
Het zal jullie duidelijk zijn dat dit alles (veel) tijd kost. Zoals ook tijdens de uitvoering van iets je altijd voldoende tijd moet uittrekken. Maar het is echt de moeite waard, zeker wanneer je ziet dat je kind een stuk zekerder wordt en meer zelfstandig is.
Veel succes!
