Sinds het begin van het feestseizoen komt het thema Voorspelbaarheid met regelmaat terug. En als je het dus vaak noemt ga je er vanzelf steeds vaker aan denken en bij stilstaan. Ik in ieder geval wel. Is weten waar je aan toe bent nou echt alleen bij kinderen met autisme of hoog gevoeligheid een issue? Euh..nou nee, vind ik van niet.
Planning
Het viel mij vorige week op dat ik toch heel wat vrouwen hoorde zuchten over de planning van het kerstdiner. Je kan er trouwens ook geen (kook)tijdschrift op na slaan en je wordt met het begrip voorspelbaarheid om de oren geslagen. Een perfect diner vraagt tenslotte om een strakke planning. Op tijd inkopen, de kook-, bak- en braadtijd nauwkeurig op elkaar afstemmen enz. Want je wilt natuurlijk niet je groente al op hebben gegeten terwijl je vlees nog niet helemaal gaar is. Wat te denken van je eigen agenda, die gebruiken we toch ook niet alleen als kladblokje. Al mijn afspraken staan er in. Het liefst gebruik ik een familie-agenda want dan kan ik meteen de afspraken van al de gezinsleden plannen en zien. Geen dubbele afspraken en al helemaal niet teveel in de agenda hebben staan want dan is het te druk. Tenminste voor mij wel en ik denk voor het gros van de bevolking. Oftewel wij hebben planning en structuur allemaal nodig, dus voorspelbaarheid. Weten wat je verwachten kan en wat je nodig hebt om dan je eigen plan te trekken. Als wij dus ook voorspelbaarheid zo nodig hebben is dit blijkbaar geen bijzondere trek voorbehouden aan personen met autisme of hoog gevoeligheid.
Wetenschappelijk onderzoek
Jaren geleden was ik bij een lezing van Martine Delfos (biopsycholoog, wetenschappelijk onderzoeker, docent en auteur, http://www.picowo.nl). Daar vertelde zij dat wij allemaal wel iets van autisme in ons hebben. Daarmee bedoelde zij dat in elk van ons een meer of mindere mate van behoefte aan duidelijkheid, voorspelbaarheid en overzicht zit. En later hoorde ik dat er onderzoek werd gedaan of autisme wellicht de 6e persoonlijkheidskenmerk zou worden. Dit werd onder andere gebaseerd op een onderzoek dat Baron-Cohen had uitgevoerd. Hij is autismedeskundige en hoogleraar aan de universiteit van Cambridge. Er is volgens mij nog veel meer onderzoek noodzakelijk en daarbij is er ook enige scepsis bij veel deskundigen.Dus is en er nog een lange weg te gaan. Hoewel Prof. Jan Buitelaar (https://www.psychologiemagazine.nl/artikel/van-stoornis-naar-karaktertrek/#) hier niet meteen afwijzend tegenover stond. Hij heeft ruim 30 jaar ervaring met neuropsychologische aandoeningen en is verbonden aan de Radboud Universiteit. Deze professor is van mening dat het autisme uit een “drama-hoek” zou halen en dat autisme net zo een stabiel kenmerk is als de andere 5 persoonlijkheidskenmerken. Ook wel de big 5 genoemd: vriendelijkheid, extraversie, neuroticisme, nauwgezetheid en openheid voor nieuwe ervaringen. Daarmee voldoet het volgens prof Buitelaar aan een persoonlijkheidskenmerk waar je dus hoog of laag op kan scoren.
Overeenkomsten en herkenbaarheid
Of dit nu wel of niet toegevoegd gaat worden maakt wat mij betreft niet uit. Waar het mij om gaat is dat we met z’n allen meer overeenkomsten hebben dan je soms denkt. En als ik kijk naar mijn kinderen vind ik het mooi om te zien hoe zij zelf hun manier vinden om met werk of studie hun balans te vinden. Vroeger deed ik dit voor hen, als geen ander wist ik waar zij van op tilt konden slaan. Maar dat bewaken van hun grenzen werd helaas niet altijd gewaardeerd. Bijvoorbeeld door school of bij andere sociale activiteiten. Ik liet ze niet los of bemoederde ze teveel was dan het verwijt. Nu zie ik ik dat ik gelijk had met mijn aanpak en dat zij tegenwoordig met de handvatten die ik hen heb kunnen aanleren zelf hun evenwicht vinden. Met vallen en op staan, dat wel. Maar dat hebben ze niet van een vreemde. Ik neem namelijk ook weleens teveel hooi op mijn vork en dan kom ik mijzelf flink tegen. Zo heb je meer overeenkomsten tussen mensen met en zonder autisme en met of zonder hoog gevoeligheid dan je misschien had verwacht.
